زمینه های فعالیت – تغییر کاربری اراضی

تغییر کاربری اراضی و واگذاری اراضی از جمله موضوعات پیچیده و حساس در حوزه مدیریت زمین هستند که نیازمند توجه دقیق به جوانب مختلف قانونی، فنی، اقتصادی و اجتماعی می‌باشند.

وظایف حاکمیتی به وظایفی اطلاق می‌شود که جنبه حاکمیتی و قانونی داشته و توسط دولت یا نهادهای وابسته به آن انجام می‌شوند. این وظایف به طور مستقیم با اعمال حاکمیت دولت و حفظ منافع عمومی مرتبط هستند و قابل واگذاری به بخش خصوصی نیستند. در حوزه تغییر کاربری اراضی و واگذاری اراضی، وظایف حاکمیتی شامل موارد زیر می‌شوند :

• تدوین قوانین و مقررات : تعیین ضوابط و معیارهای تغییر کاربری اراضی و واگذاری اراضی، صدور مجوزها و پروانه‌های لازم، نظارت بر اجرای قوانین و مقررات و پیگیری تخلفات از جمله وظایف حاکمیتی هستند.
• برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری : تعیین کاربری اراضی در طرح‌های جامع و تفصیلی، تدوین سیاست‌های کلی در زمینه واگذاری اراضی و نظارت بر اجرای طرح‌ها و برنامه‌ها از دیگر وظایف حاکمیتی محسوب می‌شوند.
• حفظ و مدیریت اراضی ملی و منابع طبیعی : حفاظت از اراضی ملی، جنگل‌ها، مراتع و سایر منابع طبیعی، جلوگیری از تصرف و تخریب آنها و مدیریت و بهره‌برداری از این اراضی از وظایف حاکمیتی دولت است.
• رسیدگی به اختلافات وشکایات : رسیدگی به اختلافات و شکایات مربوط به تغییرکاربری اراضی و واگذاری اراضی، صدور آرای قضایی و اجرای آنها نیز از وظایف حاکمیتی قوه قضاییه است.

در مقابل، وظایف غیر حاکمیتی به وظایفی گفته می‌شود که جنبه تصدی‌گری و اجرایی داشته و می‌توان آنها را به بخش خصوصی یا سایر نهادهای غیر دولتی واگذار کرد. این وظایف بیشتر با ارائه خدمات و تسهیل امور مرتبط هستند و لزوماً نیازمند اعمال حاکمیت دولت نیستند. در حوزه تغییر کاربری اراضی و واگذاری اراضی، وظایف غیر حاکمیتی می‌توانند شامل موارد زیر باشند:

• ارائه خدمات مشاوره‌ای و کارشناسی : ارائه خدمات مشاوره‌ای و کارشناسی در زمینه تغییر کاربری اراضی، تهیه طرح‌های توجیهی، انجام مطالعات امکان‌سنجی و ارزیابی زیست‌محیطی می‌تواند توسط بخش خصوصی انجام شود.
• انجام امور اجرایی : برخی از امور اجرایی مانند نقشه‌برداری، تهیه نقشه‌های کاداستر، ارزیابی املاک و مستغلات و انجام امور ثبتی نیز می‌توانند به بخش خصوصی واگذار شوند.
• بازاریابی و فروش اراضی : بازاریابی و فروش اراضی که توسط دولت واگذار می‌شوند، می‌تواند توسط بخش خصوصی انجام شود.
• مدیریت و بهره‌برداری از اراضی : مدیریت و بهره‌برداری از برخی از اراضی که توسط دولت واگذار می‌شوند، می‌تواند به بخش خصوصی واگذار شود.

در خصوص واگذاری وظایف غیر حاکمیتی به بخش خصوصی در زمینه تغییر کاربری اراضی، بخشنامه‌ها و دستورالعمل‌های متعددی توسط سازمان‌ها و نهادهای مختلف صادر شده است. این بخشنامه‌ها به منظور تشریح و اجرای قوانین و مقررات مربوطه و تعیین ضوابط و معیارهای واگذاری وظایف غیر حاکمیتی به بخش خصوصی تدوین شده‌اند.

یکی از مهم‌ترین این بخشنامه‌ها، شیوه نامه اجرایی برون سپاری وظایف غیرحاکمیتی حوزه حفظ کاربری اراضی زراعی و باغی است که با امضای مشترک رؤسای سازمان‌های امور اراضی و نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی کشور برای اجرا به استان‌ها ابلاغ شده است.